Na cmentarzu wojskowym na Monte Cassino widnieje napis, który przypomina ofiarę polskich żołnierzy: „Za naszą i waszą wolność, my, żołnierze polscy, oddaliśmy duszę Bogu, ciało ziemi włoskiej, a serce Polsce. Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie”.
W tym roku mija 70 lat od bitwy pod Monte Cassino i stąd pojawiła się inicjatywa upamiętnienia żołnierzy pochodzących z powiatu dębickiego, a walczących w II Korpusie Polskim, żołnierzy, którzy w ogromnej większości pierwsze lata wojny spędzili w sowieckich obozach jenieckich, więzieniach i łagrach. „Nie chcemy również zapomnieć o tych, którzy urodzili się poza granicami dzisiejszej Polski, na terenach obecnej Ukrainy i Białorusi, a których rodziny są związane z powiatem dębickim. Bo pamięć i zasłużonych Polakach z Kresów może zostać zatarta przez upływ czasu” – zaznacza Jacek Dymitrowski. Dyrektor Muzeum Regionalnego w Dębicy wielokrotnie powtarzał, że muzeum zajmuje się historiami ludzi odtworzonymi przez ludzi dla ludzi. Stąd apel do wszystkich mieszkańców powiatu, aby pomogli zachować dla przyszłych pokoleń pamięć o tych, którzy walczyli o suwerenną i niepodległą Polskę poprzez poszukiwanie w swojej okolicy wspomnień o ludziach, których połączył tułaczy los żołnierzy gen. Władysława Andersa. Ich nazwiska wyryte na pamiątkowej tablicy zostaną ocalone od zapomnienia, a ich czyny nie będą pominięte w historii regionu i kraju. W muzeum ma również powstać wystawa „Dębickie Maki” gromadząca pamiątki pozostawione przez przedstawicieli armii tułaczej pochodzących z Ziemi Dębickiej a jej wernisaż planowany jest na Noc Muzeów w maju. Mieszkańcy powiatu mogą współtworzyć wystawę poprzez przekazanie lub wypożyczenie dokumentów, odznaczeń, przedmiotów pozostałych po członkach rodzin biorących udział w walkach o Monte Cassino i w ten sposób przyczynić się do odkrycia biografii świadków historycznych wydarzeń z 1944 r.. Inicjatorzy przedsięwzięcia zgromadzili już ponad dwadzieścia nazwisk osób, które uczestniczyły w walkach we Włoszech w 1944 r. z terenu powiatu dębickiego.
Wstępna [niepełna] lista żołnierzy [będzie jeszcze weryfikacja] na dzień dzisiejszy to:
1. Julian Maj z Dąbrówki Wisłockiej [związany pracą i rodzinnie z Dębicą]
2. Franciszek Michalik
3. Eugeniusz Brzeziński z Dębicy 4 PPanc.
4. Wojciech Kędzior ze Stasiówki [zg.17.05-1944 – poch. Monte Cassino]
5. Stanisław Ciebień ze Stasiówki
6. Józef Dobrowolski ze Stasiówki
7. Józef Ligęzka ze Stasiówki
8. Józef Dziurgot z Góry Motycznej
9. Władysław Glas z Dębicy [zg.06-1944 – poch. Bolonia]
10. Alojzy Buszko z Dębicy
11. Jan Nalepa z Dębicy
12. Jan Niezgoda z Bukowej [zg.02.07-1944 – poch. Loreto]
13. Józef Dąbrowski z Żyrakowa
14. Edmund Zieliński z Kamienicy Dolnej
15. Jan Nosal z Brzostku
16. Józef Wójcik z Korzeniowa
17. Piotr Puskarz z Lubziny-Sepnicy
18. Mieczysław Piciak z Dębicy [zg.12.05-1944 – poch. Monte Cassino]
19. Józef Wiktor z Glinika
20. Michał Gawlik z Braciejowej
21. Edmund Maciejewski z Dębicy
22. Jan Żymuła z Jaźwin.
W najbliższych dniach lista się powiększy.
Zaangażowanie środowisk kombatanckich, stowarzyszeń, samorządów i osób indywidualnych w tę inicjatywę będzie żywym rozdziałem dopisywanym do czynów tych, którzy odeszli już na wieczną wartę. Dlaczego warto? Bo jest nadzieja, że z takich wzorców będziemy czerpać siły na budowanie praworządnej Polski dzisiaj, bo żołnierze II Korpusu Polskiego nie pozwolili sobie wydrzeć czystego spojrzenia na najwyższe wartości, umieli nimi żyć na co dzień.
W skład Społecznego Komitetu Upamiętnienia Żołnierzy II Korpusu Polskiego z powiatu dębickiego walczących pod Monte Cassino weszli, jako przewodniczący Zenon Trojan, wiceprzewodniczący Diana Wójcik i Jacek Dymitrowski, sekretarz Paweł Morawczyński oraz Piotr Chęciek, Paweł Miłosz, Krystyna Kania, Aneta Ćwik, Mateusz Cebula, Jerzy Gągała, Janina Ferenc, Stanisław Przetacznik.
Wszelkie informacje o walczących pod Monte Cassino można zgłaszać:
Muzeum Regionalne w Dębicy: 14 683-74-28, e-mail: sekretariat@muzeumwdebicy.pl
Stowarzyszenie Razem Zdziałamy Więcej: 503468982, email: kontakt@razemzdzialamywiecej.org
